Technologiesector in Lage Landen wil sterker terug uit de crisis komen

Hoe vergaat het de technologische industrie in Nederland en België? Drie sectororganisaties presenteerden vorige week hun nieuwe onderzoeksgegevens. De rode draad: de verliezen door de Coronapandemie hakken er fors in. Maar zowel in Nederland als België is men overtuigd dat met de juiste politieke maatregelen, de sector sterker uit de crisis kan komen.

In België zal de Coronacrisis in een jaar tijd 60 procent van de extra banen die de technologiesector tussen 2015 en 2020 heeft gecreëerd, wegvagen, Dat verwacht Agoria. Concreet gaat het om 12.000 banen die tot en met het eerste kwartaal van 2022 zullen verdwijnen. Tot nog toe zijn er 3200 jobs in de Belgische technologiesector verdwenen (zowel in de maakindustrie als de IT-sector).

Belgische ondernemers: in 2021 weer groei; Nederlandse ondernemers: verdere daling omzet

Sterkere banenmotor in Nederland

Een interessante grafiek in de resultaten van Agoria laat zien dat de Belgische technologiesector kwetsbaar is qua werkgelegenheid. De 12.000 banen sinds 2015 lijken veel, maar internationaal blijft België al sinds 2007 achter. Terwijl de werkgelegenheid in de Nederlandse sector sinds 2007 tot 2019 groeide met 15% daalde deze België per saldo met zo’n 7%. Dit jaar en in 2021 gaan er weer banen verloren. België toont overigens eenzelfde ontwikkeling als Frankrijk, terwijl Nederland een nog sterkere groei van de werkgelegenheid laat zien dan Duitsland.

Omzetdaling in 2020

Volgens de recente cijfers van Agoria is de omzet in de sector in de eerste helft van 2020 gedaald met 6,5%, de export met 15%. Voor het hele jaar rekent Agoria op een omzetdaling met 7,5%, na vijf jaar van onafgebroken groei. De cijfers zijn geflatteerd door de omzetstijging in de IT sector. Kijk je naar onderliggende cijfers, dan heeft de Belgische machinebouw 13% omzet verloren, de automobielsector 26,5%. De sectoren zullen voor heel 2020 uitkomen op respectievelijk min 13% en min 18%. De Belgische export zal dit jaar met 15% dalen. Maar zo concludeert Agoria: België wint wel internationaal marktaandeel. Voor het eerst sinds 2015 verbetert het marktaandeel in Europa met 1,6%.

Omzetdaling houdt aan in Nederland in 2021 aan

Terugblikken is één. FME heeft in Nederland zo’n 600 directeuren van technologische bedrijven gevraagd vooruit te kijken naar 2021. 46% van hen rekent erop dat ook in 2021 de omzet lager zal uitkomen dan in 2019. Zo’n 30% verwacht dat de omzet op het niveau 2019 uit zal komen. De grootste oorzaak is simpelweg vraaguitval. Bijna een kwart van de bedrijven rekent er dan ook nog steeds op binnen een jaar liquiditeitsproblemen te krijgen. Een interessant punt uit het onderzoek door FME is dat bijna twee op de drie bedrijven denkt dat verplicht thuiswerken, zoals in België sinds deze week quasi geldt, tot minder omzet zal leiden.

België verwacht in 2021 herstel

De Belgische ondernemers zijn iets optimistischer. Voor de technologiesector als geheel rekent Agoria op basis van het onderzoek in 2021 op een herstel van de omzet met 6,5%. De machinebouw rekent op een groei met 11,5%; metaalproducten op 9%. De groei zal volgend jaar worden afgeremd doordat de IT services met slechts 3% denken te groeien. Hiermee is de sector echter nog niet terug op het niveau van 2019. Agoria maakt wel een voorbehoud: een tweede lockdown zou tot een extra omzetverlies van €4,3 miljard kunnen leiden in 2021. Sinds deze week is België quasi weer in lockdown, met de restrictie dat de technologiebedrijven niet dicht hoeven.

Koninklijke Metaalunie heeft de resultaten van de nieuwe economische barometer gepresenteerd. De orderpositie in in Q3 verder afgenomen. Voor Q4 rekenen de bedrijven op een stabilisatie. Machinebouwers zijn gemiddeld negatiever. De export lijkt beter te gaan. Het aantal bedrijven dat zegt dat de exportportefeuille is geslonken is gedaald van 60% in Q2 naar 40% in Q3. Bij Koninklijke Metaalunie zijn doorgaans kleinere bedrijven aangesloten (gemiddeld 17,3 medewerkers). 14% zegt dat het aantal medewerkers met een vast contract is afgenomen. De afname van de flexibele schil is kleiner geworden. Qua winst is er weinig veranderd in het voorbije kwartaal: de helft maakt nog winst, 30% draait break-even en 20% draait verlies. Ook de investeringsbereidheid lijkt aan te trekken. Nog maar 33% zegt komend half jaar minder te investeren in machines. Dat was vorig kwartaal nog 60%.

Leren van de fouten

Marc Lambotte, CEO van Agoria, zegt dat de 12.000 banen terug kunnen komen als België volop inzet op relance. “We moeten leren van de fouten uit het verleden. Na de crisis van 2008 en 2009 verloren we duizenden banen omdat we onvoldoende oog hadden voor ons concurrentievermogen.” Daarom pleit hij voor het nauwgezet uitvoeren van de beslissingen rond de Wet op het Concurrentievermogen en voor fiscale zekerheid, onder andere inzake vennootschapsbelasting. “We mogen extra jobverlies niet toelaten en we moeten dus alles op alles zetten om hogere loonkosten voor de bedrijven te vermijden.” Ook scholing en opleiding worden volgens hem belangrijker dan ooit. Individueel recht tot opleiding moet van hem een plicht worden. Lambotte zegt tot slot dat er goed gekeken moet worden welke bedrijven overeind gehouden moeten worden. “Red de bedrijven waar het al goed ging en geef dode paarden geen water.”

Sterker uit de crisis

In Nederland zegt FME voorzitter Ineke Dezentjé dat de sector sterker uit de crisis kan komen als de juiste beleidskeuzes worden gemaakt. “We moeten voorbij de crisis kijken om de technologische industrie te blijven versterken. FME kijkt dan ook uit naar de visie op de toekomst van de industrie waar het kabinet aan werkt.” 48% van de Nederlandse technologiebedrijven zet een innovatieregeling dan ook bovenaan het wensenlijstje. 30% wil vanaf juli 2021 de NOW regeling verlengen en 24% pleit voor een verruiming van het opleidingsbudget.