Nederlandse en Duitse industrie verder onder druk

Voor het vierde kwartaal op rij is de omzet van de Nederlandse industrie gedaald. Gemiddeld met 5,5%. De metaalindustrie zag de omzet met 7% dalen. De elektrotechnische en machine-industrie is de witte raaf met een groei van 7%, waarvan echter 4,2% te danken is aan hogere afzetprijzen. Een en ander blijkt uit cijfers van het CBS over het eerste kwartaal van 2024. 

Duitse machine-export zakt verder in

De trend in de Nederlandse industrie volgt die van de Duitse machineindustrie. De VDMA rapporteert namelijk een dalende export van de Duitse machine- en installatiebouwers in het eerste kwartaal van 2024. Deze is volgens voorlopige cijfers met 4,6% gedaald. Corrigeer je voor de inflatie, dan ligt het volume zelfs 7% lager dan een jaar geleden. De export naar de partnerlanden van de Europese Unie daalde in het eerste kwartaal nominaal met 7,1 procent, en daarmee sterker dan naar de rest van de wereld. De partnerlanden van de EU zijn verreweg de belangrijkste afzetmarkt, goed voor 44 procent van de totale Duitse machine-export. De export naar Nederland lag in het eerste kwartaal 5% lager dan vorig jaar. 

Tekort aan arbeidskrachten kost de industrie omzet

Duitse industrie verliest concurrentiekracht

Het economisch onderzoeksinstituut ifo waarschuwt in een recent bericht dat de concurrentiekracht van de Duitse industrie in z’n algemeenheid verder verslechtert. Niet alleen op de wereldmarkt, ook binnen de EU. Bijna alle sectoren in de sector meldden dat hun concurrentiepositie in het eerste kwartaal van 2024 verslechterde ten opzichte van het vierde kwartaal van 2023. In april meldde 39,5% van de Duitse industriële bedrijven een gebrek aan orders, vergeleken met 36,9% in januari. In de industrie worden vooral energie-intensieve sectoren getroffen.

Waarom krimpt de Nederlandse industrie?

Enkele weken geleden kwamen de cijferaars van het CBS al met omzetcijfers van maart. Die maand daalde de productie van de metaalproducten industrie met 0,9%; die van de machinebouw met 8,9% en die van reparaties en installaties van machines nam in maart zelfs met 15,5% af. Gecorrigeerd voor seizoensinvloeden nam de productie van februari op maart dit jaar met 1,5% af. Wat gaat er schuil achter deze slechte cijfers? Volgens het CBS noemen de ondernemers meerdere oorzaken: tekort aan arbeidskrachten (29,5%); onvoldoende vraag (27%) en tekort aan productiemiddelen, materiaal en ruimte (10,5%). Ruim een op de drie zegt geen belemmeringen te ervaren. 

Mexico profiteert van geopolitieke spanningen

De VDMA wijt de krimpende exportcijfers aan een afnemende groei in de VS (waar de import van Duitse machines wel nog met 2,1% groeide) en de afgenomen export naar China (2,1%). Mexico doet het daarentegen goed; de VDMA zag de export naar het Latijns-Amerikaanse land met 22,9% toenemen, onder andere doordat de supply chains opnieuw worden ingericht en door de toenemende spanningen tussen de VS en China. 

Gebrek aan vakmensen kost omzet

In een recent onderzoek komt de VDMA echter ook tot de conclusie dat het gebrek aan vakmensen de Duitse machinebouw omzet begint te kosten. Net zoals in Nederland dus. Slechts twee van de drie bedrijven in de machine- en installatiebouw kunnen hun openstaande vacatures vervullen. Een op de drie heeft hier grote moeite mee, aldus het onderzoek onder 300 VDMA-leden. Veel bedrijven melden zelfs dat ze bijna geen of helemaal geen stagiairs vinden. Kleine bedrijven met minder dan 100 werknemers worden het zwaarst getroffen, terwijl grote bedrijven minder problemen hebben. Bijna de helft van de ondervraagde bedrijven zegt dat dit ten koste gaat van de omzet: 27% schat het omzetverlies op 5%, 20% nog hoger. 

Langer doorwerken en AI

De meeste kleinere bedrijven willen hun werknemers in dienst houden nadat ze met pensioen zijn gegaan. Vooral grote bedrijven onderzoeken in toenemende mate hun mogelijkheden om gebruik te maken van automatisering, robotica en kunstmatige intelligentie om het tekort aan geschoolde werknemers tegen te gaan. Het grootste potentieel voor automatisering en het gebruik van robotica wordt gezien op het gebied van productie en opslag, en voor AI op het gebied van IT, marketing en public relations.

foto: Afbeelding van THAM YUAN YUAN via Pixabay