Digitalisering leidt tot nieuwe platformen in de maakindustrie

Het disruptieve, het ontwrichtende van 3D-printen zit niet zozeer in de technologie zelf, maar meer in de manier waarop digitalisering bestaande verdienmodellen en machtsverhoudingen verandert. Iedereen weet hoe het internet sectoren zoals retail, de reiswereld en de muziekindustrie op zijn kop heeft gezet. Gaat de maakindustrie dezelfde verandering doormaken?

Over die vraag buigen Nanning de Jong en Maurits Kreijveld zich in het boek De Kracht van Platformen, een uitgave van het Rathenau Instituut. Futoroloog Maurits Kreijveld beschrijft met een aantal auteurs hoe bedrijfstakken en maatschappelijke domeinen te maken gaan krijgen met platformen die ontstaan door de digitalisering. Nanning de Jong gaat in een hoofdstuk in dit boek in op de vraag hoe 3D-printen de maakindustrie kan veranderen.

Schaalgrootte niet meer nodig

Veel ontwerpbeperkingen vervallen doordat 3D-printen ingezet kan worden om kleine series eindproducten te maken. Nieuwe producten en ontwerpen worden mogelijk die in potentie beter aansluiten bij de klantwensen. “Dit kan verschuivingen opleveren in de markt en ontwrichtend zijn voor bedrijven die zich niet aanpassen.” Barrières in het ontwerpproces worden verlaagd en er ontstaat in het ontwerpproces interactie met klanten. Een belangrijke constatering die De Jong even verderop in zijn betoog doet, is: “Waar vroeger een bepaalde vaardigheid, schaalgrootte of een groot afzetkanaal noodzakelijk was, verdwijnen deze toetredingsdrempels nu voor veel typen producten. De schaalgrootte van multinationals is niet meer noodzakelijk om betaalbaar producten te maken.”

Geïntegreerde platforms

De digitalisering leidt tot de komst van geïntegreerde platforms in de maakindustrie. Contentcreatie, content delen en beoordelen én productie schuiven in elkaar. De hele keten, van idee tot productie, distributie en marketing kan opnieuw ingedeeld worden, vertrekkend vanuit de eindgebruiker. Die kan met een thuisprinter zelfs producent worden. Nieuwe spelers kunnen makkelijk toetreden tot zo’n platform, wat zorgt voor nieuwe machtsverhoudingen. Fabrikanten zoals 3D Systems en Stratasys zijn hier volop mee bezig. Zij proberen zich zowel aan de platformkant (Thingiverse bij Stratasys) als aan de hardwarekant bij nieuwe klantgroepen (MakerBot) te versterken. Ze anticiperen op de ontwikkeling dat 3D-printtechnologie een algemeen platform voor maaktechnologie wordt, waar bij ontwerpen door de hele keten uitgewisseld kunnen worden. “Wie daarin standaarden kan zetten en de grootste groep gebruikers aan zich weet te binden, kan een controlerende positie hebben in deze industrietak”, aldus Nanning de Jong in het boek.

Amerika voorop in consolidatieslag

Het zijn vooral de Amerikaanse bedrijven die inzetten op deze platformen. De technische superioriteit, typerend voor Europese spelers, is volgens hem geen garantie voor de toekomst. “Technische superioriteit is niet bepalend voor een succesvol platform.” Hij vindt dat de Nederlandse overheid de toegang tot digitale productietechniek voor uitvinders, het mkb en grote bedrijven kan stimuleren door nabijheid in de lokale omgeving en laagdrempelige kosten. De mogelijkheden voor Nederland liggen volgens De Jong vooral in geïntegreerde en geconvergeerde diensten, waarbij de toegevoegde waarde van de eindgebruiker voorop staat. “Creatieve verdienmodellen en nieuwe combinaties van producten, logistiek en diensten, daar zal het steeds meer om draaien”, schrijft De Jong tot slot.

Het boek De kracht van Platformen is een uitgave van het Rathenau Instituut en Vakmedianet. Het Rathenau Instituut adviseert de overheid om het beleid ten aanzien van innovatieplatformen aan te passen.

Het boek (314 pagina’s) is verkrijgbaar bij o.a. Managementboek voor 22,25 euro als ebook (ISBN 978 94 6276 4) en als paperback voor 29,50 (ISBN nr 978 94 6276 009 7).

Meer informatie over Nanning de Jong: www.3dwergen.nl

Dit artikel is gepubliceerd in het Jaarboek Verspanen 2015