Machines van een half miljoen euro’s kopen is geen uitzondering. Evenmin om er nog eens voor meer dan een ton (in euro’s) gereedschappen bij de kopen. Maar als je enkele honderden euro’s kunt besparen op het koelmiddel door het langer te gebruiken dan kan, doet menig bedrijf dit. Maar goedkoop wordt al snel duurkoop.  


Dirk van den Akker kent de praktijk als geen ander. Als hij ergens een machine en koelmiddelbad vol bacteriegroei heeft gereinigd, hoort hij steevast zeggen ‘voortaan doen we preventief onderhoud’. Tien tegen één dat Van den Akker Fluid Service pas gebeld wordt als het weer te laat is. “Preventief onderhoud gebeurt weinig. Sommigen laten hun machines elk jaar reinigen, maar de meesten wachten totdat de problemen ontstaan.” Als je wacht totdat je bad gaat stinken, ben je te laat, weet hij. “Dan zijn de schoonmaakkosten hoger.” Maar dat is niet de enige kostenpost.

Het risico van het koelsmeerbad ligt onzichtbaar voor het oog op de bodem: spanen

Een bron van problemen? (Foto’s Dirk van den Akker)

De vakantiesluiting

De vakantieperiode, waarin bedrijven soms helemaal dichtgaan en de machines stil zetten, is voor de bacteriën in de koelolie of in de emulsie een ideale tijd. Als zich in de loop van het jaar veel spanen op de bodem van het bad hebben opgehoopt en de machine wordt enkele weken stilgezet, zijn dit ideale omstandigheden voor bacteriegroei. “Als de machine na drie weken weer aangaat, heb je de poppen aan het dansen door alle troep die op de bodem van het bad ligt. Dan is de eerste maandag niet zoals de meeste zich hadden voorgenomen”, zegt Dirk van den Akker. Het minste wat je kunt doen, zegt de machinereinigingsspecialist, is zorgen dat je voor de vakantie de toplaag van het bad afhaalt, de concentratie op niveau brengt (liefst een procent hoger) en de bak goed vult. Helemaal. En laat een vijverpomp in het bad continu lopen voor zuurstof. “Je moet dit doen om te voorkomen dat de toplaag het bad gaat afsluiten.”

Waarom preventief onderhoud

Maar eigenlijk is preventief onderhoud de enige juiste remedie, zegt ook Paul Meijerink, commercieel directeur van Petrofer dealer 2-S. “Koeling is chemie. Op de spanen onder in de bak zit altijd vervuiling. Die gaat reageren met het koelmiddel. Bovendien verandert er elke dag wel iets doordat de ene keer de temperatuur hoger of lager is of door de vervuiling op de bodem. Dat verandert ook het bad.” De veranderingen in de samenstelling van de emulsie, waarin bijvoorbeeld formaldehyden sinds enkele jaren verboden zijn, heeft ook invloed op de standtijd van het bad. Daarom kun je de huidige generatie emulsies wat betreft de standtijd niet meer vergelijken met de vroegere. “En bij kritische processen kun je weliswaar optisch controleren of het bad goed is, de vervuiling die je niet ziet, is niet goed voor de productie van de precisie componenten die ook nog eens heel goed gereinigd moeten worden.” Paul Meijerink wijst er verder op dat een machinebouwer de inhoud van het koelsmeerbad afstemt op de bewerkingen die op de machine gedaan gaan worden. Daarin zit een zekere marge. “Maar als de bodem vol ligt met spanen, heb je zo 20% minder volume koelsmeermiddel. Visueel is je bad dan wel in orde, maar qua koelcapaciteit niet.” Hoe kritischer het verspaningsproces, hoe nauwer dit luistert.

Als de bodem vol spanen ligt, is visueel je bad in orde, maar qua koelcapaciteit niet

Duurder onderhoud

Want dat levert storingen op, zoals sensoren die verkeerd gaan reageren, waardoor misschien ’s nachts de productie stilvalt, weet Dirk van den Akker te vertellen. Daarom pleiten hij en Paul Meijerink voor preventief onderhoud. Een keer per jaar machine en bad leegtrekken, alles reinigen en opnieuw afvullen. Misschien kun je het met goed monitoren rekken tot twee jaar. “Maar zeker is dat preventief onderhoud zich terug verdient, alleen al machineonderhoud.” Van den Akker benadrukt nog eens dat de risico’s van een koelsmeerbad eigenlijk op de bodem liggen, onzichtbaar. Ook de systemen die automatisch de concentratie op peil houden helpen daar niet tegen. “Je kunt sturen op meetresultaten maar op een gegeven moment moet de troep op de bodem eruit.”

Verkeerde zuinigheid

En als je dan besluit preventief onderhoud te doen, kijk dan ook naar de olienevelfilters op de CNC-machine. Dirk van den Akker ziet dat bedrijven de olie uit deze filter willen terugwinnen en opnieuw naar het bad laten lopen. “Vang de retourleiding apart op”, adviseert hij. “Als je zo’n filter niet reinigt, is dat een bron van bacteriën en schimmels.” Dat risico onderschatten bedrijven, weet hij. Enkele druppels zijn al voldoende om uiteindelijk 1.000 liter koelsmeermiddel om zeep te helpen. Paul Meijerink noemt dit verkeerde zuinigheid. “Olie uit een mistfilter is vervuild. Precisie bedrijven snappen dat. Zij weten dat het tegenwoordig draait om risico’s uitsluiten.” En dan voert hij liever een paar liter olie uit het filter af als chemisch afval dan dat je het risico loopt met deze liter het hele bad te verontreinigen met alle gevolgen van dien voor de productie.

Pin It on Pinterest